Cilt/Volume : 23
123. Sayı: Tahribatsız Muayene
|
|
ASNT NDT SERTİFİKASYON PROGRAMLARI
ASNT NDT CERTIFICATION PROGRAM
Ahmet TOKMAKÇIOĞLU
Metalurji Yüksek Mühendisi
ÖZET
Dünyada tahribatsız muayene (NDT) personelinin vasıflandırılması ve sertifikalandırılması konusundaki uygulamalar sık sık değişmektedir. Teknolojideki ilerlemeler ve bunun doğrultusunda NDT muayenelerinin önem kazanması bu hızlı değişimin nedenlerinden sadece birisidir. İleri muayene tekniklerinin uygulamaya konulması muayene elemanlarının daha üst düzeylerde eğitim ve vasıflandırılmasını beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla daha uzun süreli ve kapsamlı eğitim programları kaçınılmaz olmaktadır. Bu makalede ülkemizdeki uygulamalara yol göstermesi açısından Amerika Tahribatsız Muayene Cemiyeti’nin (ASNT) NDT sertifikasyon programları anlatılmaktadır.
ABSTRACT
The programs concerning the qualification and certification of nondestructive testing (NDT) personnel are changing rapidly throughout the world. The expansion of technology and its impact on NDT inspection methods is only one of the factors affecting this change. The rapid growth of sophisticated inspection techniques requires higher levels of training and qualification for the personnel who apply them. This equates to a longer and more extensive training programs. In this paper the programs of the American Society for Non-destructive Testing (ASNT) in the field of qualification and certification of NDT personnel are being described to serve as a guide for the applications in Turkey.
SNT-TC-1A
1968 yılında ASNT dünyada çok geniş kitleler tarafından kabul gören SNT-TC-1A “A Guideline for the Qualification and Certification of NDT Personnel” dokümanını yayımladı. Dokümanın halen 1996 yılı revizyonu kullanımdadır ve 2000 yılında yeni revizyonu yayımlanacaktır. SNT-TC-1A adından da anlaşılacağı gibi tavsiye niteliğinde bir doküman olup işveren bazlı bir vasıflandırma ve sertifikasyon sistemini öngörmektedir. SNT-TC-1A sadece işverene NDT personelinin vasıflandırılması ve sertifikasyonu konusunda şirket içi bir prosedürün hazırlanıp uygulanması koşulunu getirmektedir. Dokümanda personele göz muayenesi yapılması ve genel kayıt tutulması dışında zorlayıcı hüküm yoktur. SNT-TC-1A dokümanı çok esnek ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle değişik sektörlerde 60’ı aşkın ülkede kullanımdadır. Ancak dokümanın bu özellikleri beraberinde birçok eleştiriyi neden getirmektedir. SNT-TC-1A yoruma dayalı bir doküman olduğundan işverenler arasındaki vasıflandırma ve sertifikasyon uygulamaları birbirinden farklı olabilmektedir.
ASNT NDT Seviye III
ASNT işverenler arasındaki uygulama farklılıklarını giderebilmek için Seviye III personelin sertifikalandırılması alanında merkezi bir uygulama başlattı. 1976 yılında başlatılan ASNT NDT Seviye III programına göre adayların ASNT merkezlerinde verilen en az iki yazılı sınavdan geçer not almaları gerekmektedir. Yazılı sınavlardan ilki olan temel sınav (basic) ASNT’nin vasıflandırma ve sertifikasyon konusunda yayımladığı SNT-TC-1A ve ANSI-CP-189 dokümanından ve genel NDT konularından 135 soruyu içermektedir. Diğer sınavdaysa belli bir NDT metoduyla ilgili 90 veya 135 soru yer almaktadır. Metot sınavı olarak anılan bu ikinci sınav sıvı penetrant, manyetik parçacık, radyografi, elektromanyetik muayene, ultrasonik gibi 5 ana branşda ve gözle muayene, infrared, akustik emisyon,nötron radyografi, ve sızıntı muayenesi gibi 5 ilave branşta verilmektedir. 90 soru üzerinden yapılan sınavlar 2 saat, 135 soru üzerinden yapılan sınavlarsa 4 saat sürelidir. Adaylar ASNT NDT Seviye III sınavlarına katılabilmek için eğitim ve ilgili branşdaki Seviye II eşdeğeri tecrübe sürelerini dokümante etmek zorundadır. İlgili metotda aranan asgari tecrübe süresi eğitim seviyesine göre 1-2 yıl cıvarındadır. Asgari eğitim ve NDT branşındaki tecrübe süresi gereklerini karşılayan adaylara her yıl ASNT’nin değişik merkezlerinde ASNT NDT Seviye III sınavları verilmektedir. Adayın ASNT NDT Seviye III sertifikası alabilmesi için temel sınav ve en az bir metot sınavından geçer not alması gerekir. Geçer not genellikle 100 üzerinden 80 puan olarak uygulanmaktadır. ASNT NDT Seviye III programı yaygın uygulama bulmuş ve dünyada sertifikalı personel sayısı yaklaşık 3400’e ulaşmıştır. ASNT Şubat 1999 kayıtlarına göre Türkiyede dört kişinin değişik branşlarda geçerli ASNT NDT Seviye III sertifikası bulunmaktadır.
ACCP (ASNT Central Certification Program)
Günümüzde NDT muayenelerinde sertifikalı personel arasındaki büyük farklılıklar ve pazardaki globalleşme daha kabul edilir asgari vasıflandırma ve sertifikasyon koşullarını kaçınılmaz kıldı. Bu gelişmeye paralel olarak 1992 yılında yayımlanan ISO 9712 dokümanı NDT personeli vasıflandırma ve sertifikasyonu konusunda merkezi ve bağımsız bir organizasyona dayalı bir sistem şartı getirdi. Ancak dikkat edilirse ISO 9712 dokümanı personele nihai muayene yetkisi verilmesinde sorumluluğu işverene yüklemektedir. ISO 9712 dokümanı koşullarını karşılamak üzere ASNT 1996 yılında ACCP Programını başlattı. Programın uygulanması için ASNT yetkili sınav merkezleri oluşturdu. Sınav merkezlerinin ASNT tarafından onaylanması için merkezlerin kalite sistemi kurması ve ASNT denetiminden başarıyla geçmesi gerekmektedir. ASNT 1999 yılı itibarıyla, Niantic, Connecticut; St. Louis, Missouri; Charlotte, North
Carolina; Austin, Texas; Anaheim, California olmak üzere beş yetkili merkez oluşturmuş Çin ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde yetkili merkez oluşturma çalışmalarına devam etmektedir. ASNT denetçileri ASNT NDT Seviye III ve ASQ (American Society for Quality) NDT Denetçisi sertifikalarına sahip kişilerden oluşmaktadır. ASNT günümüzde sadece Seviye III ve Seviye II personel için ACCP sınavları vermektedir. Seviye III personel için ACCP sınavları ASNT Profesyonel Seviye III adıyla verilmektedir. Bu sınavlar temel sınav, metot sınavı, prosedür hazırlama, ve pratik sınav olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. ASNT NDT Seviye III programındaki iki yazılı sınava ilave olarak adaylar belli bir parça için genellikle ASTM standartlarına göre bir prosedür hazırlama sınavına ve özürlü numunelerin kullanıldığı pratik sınava alınmaktadır. ACCP programında Seviye II personele sadece basitleştirilmiş bir prosedür hazırlama ve pratik sınavları verilmektedir.Çoğu NDT personel vasıflandırma ve sertifikasyon programında olduğu gibi ACCP programıda sertifikalı personele muayene yetkisi verilmesi sorumluluğunu işverene yüklemektedir. Personelinin firma ürünlerini muayene edip edemeyeceğine dair kararı en doğru şekilde işveren verebileceğinden ACCP sertifikası işveren yetkisinin üstünde değildir. ACCP sertifikası NDT personelinin asgari bilgi seviyesinin ve bunun parça muayenesine yansıtılma becerisinin daha doğru değerlendirilmesini sağlamaktadır.
SONUÇ
ASNT değişen dünya koşullarına göre NDT personelinin vasıflandırılması ve sertifikasyonu konusunda ilk adımı işveren bazlı ve çok az koşul içeren tavsiye niteliğindeki SNT-TC-1A dokümanını yayımlayarak atmıştır. Ancak yoruma dayalı olan bu dokümanın işverenler arasında değişik uygulanması sertifikalı personel arasında büyük bilgi ve beceri farklarına neden olmuştur. Bunun üzerine ASNT kısmen merkezi bir uygulamaya giderek NDT Seviye III personeli arasındaki bilgi ve beceri seviyesi konusunda bir asgari düzey oluşturmak için ASNT NDT Seviye III programını başlatmıştır. 90’lı yıllarda NDT personeli vasıflandırma ve sertifikasyonunu bağımsız ve merkezi kuruluşlara yönlendiren ISO 9712 dokümanını karşılamak amacıyla ASNT, yetkili sınav merkezleri kurarak Seviye III ve II personel için ACCP programını başlatmıştır. Merkezi vasıflandırma ve sertifikasyon programları asgari bir bilgi ve beceri düzeyi oluşturmasına rağmen personelin NDT muayenesi için nihai yetkilendirilmesi işveren sorumluluğunda kalmaktadır.
KAYNAKÇA
1) SNT-TC-1A, “A Guideline for the Qualification and Certification of NDT Personnel”
2) ANSI CP-189, “Standard of Qualification and Certification of NDT Personnel”
3) Stephen C. HOYT, “NDT Certification Programs”, Materials Evaluation, August 1999
|
|
||||
|
Adres: |
Tel: |
(312) - 425 41 60 |
E-Posta: |
|
| Faks: |
(312) - 418 93 43 |
|||
|
|
||||
|
TÜRKİYE ÜNİVERSİTELERİ |
||||
|
ÜNİVERSİTELERİN METALURJİ, SERAMİK VE MALZEME BÖLÜMLERİ |
||||
Web Tasarım
|
||||