Pandemiyi iyi yönettiğini iddia eden, hatta bu konuda başarı kitabı yayınlayan iktidar, sürecin en başından bugüne yaptıkları ile pandemiyi yönetmekten çok, halkımızı kaderi ile başbaşa bırakmıştır. Ülkeler peş peşe yardım paketleri açıklarken ülkemizde IBAN numaraları dağıtılmış, maske dağıtımı becerilememiş, üretimin devamlılığı için işverenlerin taleplerine göre kısıtlamalar uygulanmış, aşı ve aşılama konusu yılan hikayesine dönmüş, gelinen noktada vaka sayılarındaki artış yapılanların tablosu olarak karşımıza çıkmıştır.
Bu süreçte çalışanlar, 17 Nisan 2020 tarihinde "işten çıkarma yasağı" olarak kamuoyuna duyurulan ama aslında patronların eline koz olarak verilen KOD-29 ile tanışmışlardır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25/2 maddesinde tanımlı olan bu kod; "ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler" olarak tanımlanmaktadır.
Yasa gereği işveren, çalışanın iş hakkını feshettiği zaman bunu Sosyal Güvelik Kurumu'na, işten çıkarma nedenini belirterek, bildirmekle yükümlüdür. Pandemi döneminde bu kod, işverenlerin keyfi olarak çalışanları işten çıkarmaları için suistimal edilmiş ve sebep ne olursa olsun çalışanı işten çıkarabilmek adına adeta paravan olarak kullanılmıştır. Maalesef meslektaşlarımız ve üyelerimiz de bu haksız uygulamaya maruz kalmışlardır.
Pandemi döneminde işten çıkarmak yasaklanmış fakat KOD-29 kapsam dışı bırakılmıştır. İşverenler pandemiyi bahane ederek ilk önlem olarak her zaman olduğu gibi yine çalışanları işten çıkarmayı tercih etmiş ve bunun yasal kılıfı olarak da tüm işten çıkarmaları KOD-29 ile SGK'ya bildirmiştir. Bu kod işverenler için adeta bir silah halini almıştır.
DİSK-AR'ın verilerine göre 2020 yılında 176.662 çalışan KOD-29 ile kıdem ve ihbar tazminatları ödenmeksizin, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadıkları gerekçesiyle işten çıkarılmıştır. Kaldı ki bu kod numarası ile işten çıkarılan bir işçiye işsizlik ödeneği bağlanmamaktadır.
Yasada daha önce bu kod numarası 9 farklı davranış ile tanımlanıyordu. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılan yeni düzenleme ile KOD-29 kaldırıldı. Yerine tanımlı olan bu 9 farklı ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranış kendi başlarına yeni işten çıkarma kodları oldular. Bunların bazılar, KOD-43 Şeref ve namusa dokunacak davranış, KOD-45 Uyuşturucu madde ve alkol kullanımı, KOD-46 Hırsızlık. Bu kodlar ile işten çıkartılanlar artık SGK kayıtlarında fişlenmiş olacaklar. Bu kodlar ile işlerinden olan çalışanlar işten çıkartılırken savunmaları bile istenmeden işverenin tek taraflı fesih hakkı ile karşı karşıya kalacaklar.
Sözde KOD-29'da yapılan bu düzenleme işveren lehine çalışmakta ve çalışanlar yine mağdur edilmektedir. İşten çıkarma yasağı popüler bir bildirim olarak kamuoyuna duyurulmuş ama uygulaması ne yazık ki işten çıkarmama şeklinde olmamıştır. Eğer bir uzatma gelmezse 17 Mayıs 2021 tarihinde işten çıkarma yasağı son bulacaktır. Peki pandemi süresince haksız yere KOD-29 ile işten çıkartılanların hakları ne olacak sorusunun iktidar nezdinde ne yazık ki cevabı yoktur.
Bu süreç bir kez daha göstermiştir ki, tüm çalışanları kapsayan, işverenler lehine olmayan düzenlemeler yapılması gerekmektedir. İşverenlerin KOD-29 (yeni KOD-42'den KOD-50'ye) ile yaptığı bildirimler SGK tarafından denetlenmeli, yapılan tek taraflı keyfi bildirimler kabul edilmemelidir.
İş güvencesi bu toplumda yaşayan herkesin sahip olması gereken bir haktır. Bu hak ile ilgili meslektaşlarımıza ve üyelerimize verdiğimiz hukuki desteği ve mücadelemizi sürdüreceğiz. Hep birlikte örgütlenerek, sendikalaşarak haklı mücadelemizi yukarılara taşımak hepimizin görevidir.
Saygılarımızla,
TMMOB METALURJÄ° VE MALZEME MÃœHENDÄ°SLERÄ° ODASI
