Asbest (amyant); dayanıklılık, esneklik, yalıtkan olma gibi çeşitli özellikleri nedeniyle endüstriyel kullanımı olan özellikle gemi, otomotiv ve inşaat sektöründe kullanılan lifli yapıda bir mineral olan asbest insan sağlığı açısından son derece zararlıdır. Özellikle söküm aşamasında Asbest Lifleri havaya saçılmakta ve solunum yolu ile insanları etkilemektedir. Asbest lifleri solunma süresine, asbest lifinin yapısına ve bireysel faktörlere bağlı olarak pek çok organda kansere neden olmaktadır.
Yıllardır bilinen bu gerçekler ışığında ülkemizde de 29.08.2010 tarih ve 27687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 31.12.2010 tarihi itibariyle asbest kullanımı tümüyle yasaklanmıştır.
Ne var ki geçmişte kullanılan asbestli malzemelerin söküm, bakım, onarım işleriyle mesleksel ve çevresel asbest maruziyeti devam etmektedir. Bu nedenle emperyalistler kendi ülkelerinde gemi söküm endüstrisini yasaklamışlardır. Dünyada gemi söküm işlemlerinin yüzde doksanı Bangladeş, Çin, Hindistan, Pakistan ve Türkiye'de yapılıyor.
İşte bunun güncel örneği Asbest başta olmak üzere çok çeşitli evsafta tehlikeli madde içeren Brezilya’ya ait hurda NAe São Paulo savaş-uçak gemisi Aliağa gemi söküm tesislerine getiriliyor. Konu ülke gündemine yeni gelse de dünya gündeminde bir yıldan fazla zamandır tartışılıyor. Geçtiğimiz yıl haziran ayında içinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin de yer aldığı, NGO Shipbreaking Platform, Basel Action Network (BAN), BAN Asbestos France, International Ban Asbestos Secretariat (IBAS) ve Brazilian ABREA isimli sivil toplum örgütleri Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na yaptıkları çağrı metninde, NAe São Paulo gemisini toksik-tehlikeli atık olarak niteleyip. Yaklaşık 900 ton asbest ve asbest içeren malzeme, yüzlerce ton Poliklorlu Bifenil (PCB) içeren malzeme ve büyük miktarlarda toksik ağır metal içerdiğini belirtmişlerdi.
Tüm bunlara rağmen Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı NAe São Paulo adlı savaş gemisinin Aliağa'da sökümü için 30 Mayıs 2022'de izin verdi. Bakanlığın yaptığı "her türlü denetimin yapılacağı" mealindeki açıklama; son beş yılda beş yüzden fazla tehlikeli atık içeren geminin Aliağa'da söküm işinin yapıldığı gerçeği karşısında anlamsız kalıyor.
Kaldı ki gemi söküm sektöründeki çalışma koşulları da düşünüldüğünde felaketin toplumsal boyutu ortaya çıkıyor.
Bir kez daha ekolojik bir felaketle karşı karşıyayız. Tüm Dünya yeşil çelik, enerjide dönüşüm, karbon ayak izini düşürmek gibi hedeflere yürürken Türkiye Dünyanın geri dönüşüm çöplüğü haline getirilmektedir.
Zeytinliklerin imara açılması, Erzincan İliç'te siyanürlü liç faciası, orman yangınları, İngiltere'nin plastik atıklarının Adana'da ortaya çıkması ve şimdi de asbestli gemi. Doğal varlıklarımız yok edilirken, havamız, suyumuz, toprağımız kalıcı kirliliğe maruz kalmaktadır.
Asbestli gemi geri gönderilmeli,
Asbest ve tehlikeli kimyasallar içeren gemi sökümleri tamamen yasaklanmalıdır.
TMMOB METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLERİ ODASI
YÖNETİM KURULU
